Bliksembeveiliging, voorkomen beter dan genezen?

Datum: 30-6-2015
Bron: http://centrumfacilitair.nl/facilitair-journaal/Bliksembeveiliging-voorkomen-beter-dan-genezen#4



Nu de zomerperiode weer is aangetreden, is ook het bliksemseizoen aangetreden. Warme dagen worden afgewisseld met hevige onweersbuien met – soms – stevige bliksem. Voor facilitair managers en gebouwbeheerders breek daarmee weer een spannende periode aan, want soms kunnen de ontladingen die met de bliksem gepaard gaan, voor grote overlast zorgen. Niet altijd is duidelijk, dat deze zich voordoet. Over de omgang met inducties en andere ongewenste gevolgen van de bliksem.

Wie herkent het niet? Bij een fikse onweersbui staan de media bol van de berichtgeving over stilgevallen treinen, een her en der in vlammen op gegaan gebouw en zo af en toe, helaas, zijn er dodelijke slachtoffers te betreuren. Het lijkt allemaal zover weg. Maar wat nu als het eigen bedrijfspand wordt getroffen door blikseminslag? Als dat gebeurt, kunnen de gevolgen daarvan desastreus zijn. Er kan brand uitbreken, bouwkundige schade ontstaan, terwijl elektrische en elektronische systemen kunnen worden opgeblazen. De directe gevolgen van een blikseminslag zijn meestal afgedekt door een verzekering. De gevolgschades daarentegen zijn vaak niet te overzien. De helft van alle ondernemingen, die door brand worden getroffen, gaan uiteindelijk binnen afzienbare tijd failliet!

Niet direct
Maar ook als de bliksem niet direct inslaat, kan er de gevolgschade van bliksem ontstaan, zoals inductieschade. Ook deze kunnen forse gevolgen hebben voor een bedrijf. Inductieschade treedt op als zich in de nabijheid van een bedrijfspand een bliksem ontlaadt. Dit kan een ontlading zijn van wolk naar wolk of een ontlading van de wolk naar de aarde. De stromen in een bliksemontlading zorgen ervoor dat er inkoppelingen kunnen ontstaan via bijvoorbeeld de huidige infrastructurele bekabelingen. Denk hierbij aan bijvoorbeeld de gas- en waterleidingen. Maar ook de bekabeling van de telefonie en de Centrale Antenne Inrichtingen (cai) kunnen ervoor zorgen dat er grote stromen via deze leidingwegen het pand binnentreden.

Bij zo’n inductie kan de aanwezige apparatuur direct worden opgeblazen of ‘verouderen’. Ook hier kunnen de gevolgen een flinke impact hebben. Sluipend zijn de verouderingsschades te noemen. Apparatuur heeft het niet gelijk te begeven bij een directe of indirecte blikseminslag, maar de componenten in het apparaat krijgen een kortere levensduur. Hierdoor kan het betreffende apparaat na een week, maand of na een halfjaar alsnog sneuvelen. De verzekering heeft in dit geval geen aanwijsbare reden om tot uitkering over te gaan.

Combinatie
Gelukkig kunnen bedrijven zich beschermen tegen dit fascinerend natuurfenomeen. Er is een internationale en Europese richtlijn de NEN-EN-IEC 62305. Deze normering bestaat uit de diverse delen om tot een goede installatie te komen. Ook kan er een risicoanalyse worden uitgevoerd op een object. De risicoanalyse komt tot stand door een transparant systeem van het invoeren van de diverse gegevens, zoals de omgevingsfactoren, specifieke object eigenschappen en de aanwezige personen en dergelijke. De uitkomst geeft aan of het wel of niet wenselijk is het object te beveiligen.
Helaas valt te constateren, dat er genoeg objecten aanwezig zijn, welke tot op heden niet of niet afdoende zijn beveiligd ondanks de uitkomst van de risicoanalyse. Het object is vaak eenvoudig te beveiligen voor een directe inslag door het aanbrengen van een opvangsysteem, afgaande leidingen en een aardingssysteem. Dit zijn vaak de koperen of aluminium leidingwegen op en aan het object. De apparatuur is te beveiligen door het aanbrengen van bliksemstroom afleiders in combinatie met overspanningsbeveiligingen. Deze componenten worden geplaatst in alle relevante bekabelingen, die een object binnen treden.
Facilitair managers denken daarbij al snel aan enkel de bekabelingen, welke het pand binnenkomen vanuit het maaiveld niveau, maar ook de elektrische apparatuur op het dak zoals PV-panelen, airco-units en dergelijke dienen te worden meegenomen in de bliksembeveiliging. Vaak zie je een combinatie van beveiliging. Zowel het object als de apparatuur in het object zijn dan afdoende beveiligd.

Indien er een bovengenoemde beveiliging in en/of op het object aanwezig is, is het van groot belang dat er frequent wordt getoetst of er nog aan de normering wordt voldaan door een gespecialiseerd bliksembeveiligingsbedrijf. Een gebouw kan van functie veranderen, bijvoorbeeld eerst was de functie een kantoor met een opslagloods en nu is het bijvoorbeeld een datacenter geworden. Of er kunnen op het dak ornamenten zijn bijgeplaatst. Denk hierbij aan bijvoorbeeld PV panelen, airco units of een valbeveiligingssysteem. Ook kan er schade zijn ontstaan door diefstal, vandalisme of een blikseminslag, welke door een correct aangebrachte beveiliging niet is opgemerkt door de gebruiker van het pand. Met het aangaan van een onderhoudscontract borgt de opdrachtgever aantoonbaar de kwaliteit van zijn beveiliging.

Vakgroep
Een belangrijke partner bij de bliksembeveiliging in het bedrijf is Uneto-VNI, de ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en de technische detailhandel. Uneto-VNI vertegenwoordigt 90% van de omzet van de installatiebranche. De vakgroep Bliksembeveiliging is één van de vakgroepen/platforms van UNETO-VNI. In de vakgroep, een bundeling van ondernemers met eenzelfde werkgebied of markt, staat het ondernemen centraal. Dat betekent dat de vakgroep vooruitkijkt en inspeelt op de ontwikkelingen die zich voordoen in de markt van bliksem- en overspanningsbeveiliging. Niet alleen ontwikkelingen op technologisch gebied, maar ook op het gebied van regelgeving, veilig werken, milieu en arbo. De kennis die de leden van de vakgroep daarbij opdoen, komt de opdrachtgever altijd ten goede!

Daarnaast hebben de aangesloten bedrijven de BRL1201. Het kwaliteitssysteem wordt jaarlijks door een onafhankelijk instituut, de TüV, ge-audit bij de bedrijven. Voor de vakgroep Bliksembeveiliging is het gezegde “voorkomen is beter dan genezen!!” feitelijk fundament onder de bedrijfsactiviteiten. Zo beperken de aangesloten gespecialiseerde bliksembeveiligingsbedrijven de risico’s van directe en indirecte blikseminslag tot een minimum. Dit doen ze door het ontwerpen, installeren en inspecteren van bliksembeveiliging, aardingssystemen, overspanningsbeveiliging of een combinatie daarvan. Dat deze preventieve maatregelen geen overbodige luxe zijn, blijkt wel uit het schadebedrag, dat Nederland jaarlijks tussen de 50 en 100 miljoen euro schade oploopt als gevolg van blikseminslag! En naar verwachting zal dit de komende jaren oplopen, enerzijds als gevolg van het aantal bkliksemontladingen door de klimaatveranderingen en anderzijds door de toenemende afhankelijkheid van onze samenleving van elektrotechniek, elektronica en ICT